Cognitieve dissonantie speelt op meerdere terreinen een rol als het gaat om narcisme.
Het is een term die in verschillende werkvelden gebruikt wordt, onder andere in de psychologie. Maar wat betekent het nu eigenlijk? Over cognitieve dissonantie stelt Wikipedia: 'de onaangename spanning die iemand ervaart bij tegenstrijdige overtuigingen, ideeën of opvattingen of bij handelen in strijd met de eigen overtuiging'.
Als we de aanduiding ontleden hebben we cognitie en dissonantie. Even verder kijken op Wikipedia lezen we het volgende:
Cognitie is het vermogen tot kennisverwerving door waarneming en het verwerken van daarmee opgedane informatie door het denken. Het gaat hier dus om hoe we de informatie die we via onze zintuigen binnenkrijgen verwerken via onze gedachten.
Dissonantie is een term die afkomstig is uit de muziek, het is het omgekeerde van welluidendheid, oftewel: klanken die niet met elkaar resoneren of met elkaar in harmonie zijn.
Leon Festinger schreef er een boek over, 'A Theory of Cognitive Dissonance', hij stelde dat mensen streven naar het verkleinen van dissonantie en daarvoor hun opvattingen of gedrag aanpassen.
Tot zover de theorie achter de term.
Cognitieve dissonantie speelt een aanzienlijke rol als het gaat om narcisme. In de eerste plaats bij het 'slachtoffer' zelf.
Stel je voor: je ontmoet dé man (of vrouw, voor de leesbaarheid houdt ik het in deze blog even bij man) van je dromen.... hij heeft alles wat je wenst in een man, alles waar je naar verlangt en méér dan dat. Hij overlaadt je met aandacht, hij spendeert ontzettend veel tijd aan je, overstelpt je met cadeaus... de man uit je dromen. Sterker nog: hij lijkt precíes te weten wat jij nodig hebt! Een droom wordt waar.... En je weet het zeker: dit is em!!
De lovebombing heeft precies het beoogde effect: dit wil je nóóit meer kwijt!! Je bent er 100% van overtuigd dat er nog nooit iemand zóveel van jou gehouden heeft als hij...
En dan komen de eerste kleerscheuren, het masker begint af te brokkelen... je ontdekt wat nare trekjes, maar héy, hij heeft je verteld van zíjn nare jeugd en tsja... begrijpelijk toch? Niemand is perfect... Hij houdt tenslotte van je! Met een hoop liefde en geduld, en de juiste hulpverlening, komen we er wel, toch?? En dan komt er een moment dat deze overtuiging fors wordt uitgedaagd, als het masker verder afbrokkelt... Dan kickt de cognitieve dissonantie in. En zoals Festinger al stelde: je doet er alles aan om dat onaangename gevoel te verkleinen, je past je gedrag aan... en stelt wat opvattingen bij. Stukje bij beetje... Echter het werkt niet!
Denkende aan de eerste fase houdt je vast aan de overtuiging dat hij zielsveel van je houdt, dus je doet er nog een schepje bij, je past je nog wat verder aan en stelt nog wat meer van je opvattingen bij. Je wilt tenslotte niet weer verliezen wat je eindelijk gevonden had, wáre liefde zoals je nog nooit gekend had. Je houdt van hem! En buiten de deur laat hij zich ook van zijn beste kant zien... Tenslotte ben jij ook niet perfect.
Als dit te ver doorgaat weet je uiteindelijk niet meer wie je bent. Maar dankzij de eerste lovebombingsfase komt het domweg niet bij je op dat hij niet van je houdt! Dat het allemaal een farce was, een act om je precies daar te krijgen waar hij je hebben wil... Deze werkelijkheid is voor veel slachtoffers een snoeiharde waarheid waar ze zo lang mogelijk onderuit proberen te komen. Ze beschermen de narcist, nemen het voor hem op. De gedachte alles te verliezen wat je dácht te hebben is ondraaglijk, maar wat je ziet klopt totaal niet met je overtuiging dat hij van je houdt... De minachting, de voortdurende stroom aan kritiek, de ruzies... het neemt steeds ergere vormen aan. Cognitieve dissonantie, je wordt verscheurd tussen je overtuiging en je waarnemingen... Dit kan zo ver gaan dat er sprake is van het Stockholm syndroom, bekend van de gijzelaars die verliefd werden op hun gijzelnemers. Ook slachtoffers van narcisme kunnen blijven houden van de narcist, maar dan wel de narcist die ze dáchten te leren kennen, er is een hunkering naar de eerste fase van de relatie, daar waar ze dachten dat ze hem éindelijk gevonden hadden!
Omdat de narcist erg veel moeite gedaan heeft om je te leren kennen weten ze ook precies waar je zwakke plekken zitten en wat je grootste behoefte is, door op deze behoefte in te spelen heeft hij je zo diep kunnen raken, zó diep dat de wetenschap dat je dát weer zult verliezen (terwijl je het in feite nooit hebt gehad omdat het allemaal gespeeld was) ronduit traumatisch is.
Weet echter: de narcist verander je niet... Na de breuk zal hij weer gaan lovebomben om je te herwinnen, en gaan hooveren, tot hij je weer in zijn macht heeft, waarna het spel van voren af aan opnieuw zal beginnen. Tot jij zegt: STOP, nu is het klaar....
Niet alleen in de relatie met een narcist speelt cognitieve dissonantie een rol, maar ook in de omgeving en bij hulpverleners kan het een zeer destructieve rol spelen, hierover meer in een volgende blog.
Sjoukje Varwijk is kennis-en ervaringsdeskundige op het gebied van Narcistische mishandeling. In haar praktijk (Ready4Reset, voorheen praktijk CoBeSlaN) biedt zij hulp aan mensen die hiermee te maken krijgen.
©Ready4Reset
Geen opmerkingen:
Een reactie posten